W lipcu 1939 roku na tajnej konferencji wywiadowczej w podwarszawskich Pyrach, polscy kryptolodzy przekazali swoim francuskim i brytyjskim odpowiednikom wiedzę i narzędzia służące do dekryptażu Enigmy. Wiedza ta, w formie raportu opisującego metody dekryptażu, spisanego w języku niemieckim (jedynym wspólnym dla ówczesnych specjalistów ds. niemieckich szyfrów z Polski, Francji i Wielkiej Brytanii), była jedną z najbardziej strzeżonych tajemnic Aliantów i wpłynęła na wynik II Wojny Światowej.
Niestety, wszystkie egzemplarze raportu z Pyr zaginęły. W dostępnych na Zachodzie źródłach nie ujawniono dotychczas żadnych dokumentów jednoznacznie potwierdzających osiągnięcia Polaków. W grudniu 2015 roku Archiwum Ministerstwa Obrony Francji odtajniło część akt stanowiących prywatne archiwum wojennego zwierzchnika polskich kryptologów, gen. Gustave’a Bertranda. Akta te zawierają dokumentację początków współpracy pomiędzy Francją, Wielką Brytanią i Polską (określanych kryptonimami X, Y, Z) oraz prac polskich kryptologów we Francji w latach 1940–1942.
Uwagę polskiego badacza, dr. Marka Grajka, przykuł lakoniczny opis katalogowy jednego z dokumentów. „Notatka techniczna w języku niemieckim” okazała się skróconą kopią zaginionego raportu z Pyr, spisaną ponownie przez jego twórców (Rejewskiego, Zygalskiego i Różyckiego) we Francji, niespełna rok po wybuchu wojny.
Komentarze